Mi Tiên Vấn Ðáp (Kinh Milinda Panha)

Bộ kinh Milindapanha xuất hiện vào khoảng năm trăm năm sau Phật Niết bàn, do ngài Pitakaculàbhaya ở trung Ấn độ trước thuật bằng tiếng Pàli. Nội dung kể lại những câu hỏi, đáp giữa vua Milinda và tỳ kheo Nàgasena. Những câu hỏi thì đa trí, sắc bén mà lời giải đáp lại thâm sâu, quảng kiến, lợi tuệ; nhiều khi chỉ là những ví dụ cụ thể, bình dân, giản dị, rất bổ ích cho các nhà học giả, người nghiên cứu, kẻ đa nghi cũng như sự học Phật của các hàng hậu tấn.

Đi sâu vào những lời đối thoại, người nắm giáo nghĩa của Phật giáo Nguyên Thủy (Theravàda) dễ nhận ra rằng, những vấn đề được đề cập hoàn toàn là tinh yếu của Tam Tạng Pàli văn, chưa hề pha tạp tư tưởng và kiến giải của các bộ phái phát triển sau này. Do vậy, không lạ gì Phật giáo Miến điện xếp bộ kinh Milindapanha vào Thánh điển, và Phật giáo Tích lan đặt chung với năm bộ Nikàya để tôn thờ và phụng hành.

Nhận thấy tầm mức quan trọng của bộ kinh, ngoài công việc Tam Bảo bề bộn, chúng tôi phải bỏ thời gian gần hai mươi năm để phiên dịch, trước sau phân thành ba quyển hầu cống hiến bạn đọc. Nay tuổi già sức yếu, biết tuổi thọ không còn mấy năm, chúng tôi ráng dành thì giờ soạn lại, gộp chung thành một quyển. Lần này cũng khá vất vả vì dường như chúng tôi phải làm lại từ đầu: viết lại lời tựa, chỉnh lại văn cú, lược bỏ các đoạn trùng lặp, sắp xếp lại chương mục, bỏ hết câu, chữ, kệ Pàli không cần thiết, chỉnh lại đây đó một số nghĩa, số từ cho chính xác hơn. Làm việc ấy, chúng tôi xem như một bổn phận của mình, những mong hoàn thành một dịch phẩm ít lỗi lầm so với dịch phẩm trước đây để đáp đền Tam Bảo thâm ân.

Bộ kinh Milindapanha này, đúng ra phải dịch là "Mi-lin-đà sở vấn", nhưng tên gọi cũ đã quen tai, chúng tôi thấy không cần thiết phải sửa lại. Dẫu đã rất nhiều cố gắng, nghiêm túc và nhiệt tâm, chúng tôi vẫn không sao tránh khỏi những khuyết điểm. Cốt ý của chúng tôi là muốn phổ biến một tư liệu quý hiếm rất gần với giáo pháp uyên nguyên; giải đáp, tháo gỡ những thắc mắc cho kẻ hoài nghi để phá bỏ sở tri chướng cho người tu Phật. Chỉ chừng ấy thôi thì công năng diệu dụng của "Mi-tiên vấn đáp" thật là bất khả tư nghì rồi.

Xin các bậc thức giả cao minh hoan hỷ chỉ giáo cho để lần tái bản được hoàn bị hơn

(Lời nói đầu)

Mục lục:

1. Lời nói đầu - Tiểu sử HT Giới Nghiêm
2. Phần dẫn nhập phần 1
3. Phần dẫn nhập phần 2
4. Phần dẫn nhập phần 3
5. Phần dẫn nhập phần 4
6. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 1-7 - Danh
7. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 8-17 - Hành tướng của chú tâm và trí tuệ cùng sự khác nhau của chúng
8. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 18-26 - Trí và Tuệ (nana- panna)
9. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 27-39 - Có rồi không, Không rồi có!
10. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 40-53 - Những tâm sở đồng sanh
11. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 54-69 - Vedagù?
12. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 70-76 - Có bao nhiêu loại trí nhớ
13. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 77-88 - Nhân sanh giác ngộ
14. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 89 - Phật và chư tăng, ai phước báu nhiều hơn?
15. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 90-91 - Lễ bái, cúng dường Xá lợi, Kim thân Phật, cây Bồ- đề... không có phước báu!
16. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 92-94 - Đức Thế Tôn có tâm Đại bi hay không?
17. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 95-96 - Hoài nghi về sự thụ thai
18. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 97-99 - Đức Thế Tôn còn khổ chút ít nào không?
19. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 100-102 - Chánh pháp của Đức Thế Tôn có vẻ không được toàn hảo?
20. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 103-104 - Tụng kinh Paritta thật không có lợi ích!
21. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 105-106 - Vì Đức Phật thuyết pháp mà làm cho sáu mươi vị tỳ kheo hộc máu chết!
22. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 107-110 - Giáo hội của Đức Tôn Sư có bị phân ly, chia rẽ không?
23. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 111-14 - Sao Đức Thế Tôn lại có lời nói khiếm nhã?
24. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 115-116 - Quả đất dường như có tâm thức?
25. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 117-121 - Tại sao Đức Thế Tôn không muốn thuyết pháp sau khi đắc đạo?
26. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 122-126 - Đức Thế Tôn còn bất bình, sân hận!
27. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 127-131 - Đức Phật muốn che dấu Pháp?
28. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 132-134 - Rơi đi bằng phi pháp? Rơi đi bằng pháp? Cắt đứt sự rơi?
29. Nội dung Mi Tiên vấn đáp135-141 - Sự tà hạnh của người nữ?
30. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 142-144 - Về cư sĩ A- la- hán
31. Nội dung Mi Tiên vấn đáp145-147 - Về cái nhà không mái của người thợ gốm?
32. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 148 - Không nên cho kẻ phàm tục xuất gia trong giáo hội thanh tịnh của Đức Bổn Sư!
33. Nội dung Mi Tiên vấn đáp149-154 - Thân thọ khổ, tâm có thọ khổ chăng?
34. Nội dung Mi Tiên vấn đáp155-158 - Trên thế gian này cái gì không sanh?
35. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 159-162 - Sao không thấy tử thi của dạ xoa?
36. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 163 - Về chuyện Bồ tát Vessantara bố thí vợ con.
37. Nội dung Mi Tiên vấn đáp164 - Chư Phật quá khứ có tu khổ hạnh không?
38. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 165-167 - Năng lực của thiện và ác nghiệp, cái nào mạnh hơn?
39. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 168-170 - Tại sao có chiêm bao?
40. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 171-173 - Tại sao không diễn tả Niết bàn một cách cụ thể?
41. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 174-175 - Làm cho rõ Niết bàn?
42. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 176 - Có ai thấy Phật không? phần 1
43. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 176 - Có ai thấy Phật không? phần 2
44. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 176 - Có ai thấy Phật không? phần 3
45. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 176 - Có ai thấy Phật không? phần 4 - hết
46. Nội dung Mi Tiên vấn đáp 177 - Đầu đà khổ hạnh có ích lợi gì?
47. Những câu hỏi về ví dụ 178-189 - Về con lừa
48. Những câu hỏi về ví dụ 190-203 - Về hạt giống
49. Những câu hỏi về ví dụ 204-220 - Về mặt trăng
50. Những câu hỏi về ví dụ 221-244 - Về chim sẻ
51. Sau cuộc vấn đáp